تکنولوژیک زیستن

تکنولوژی در عصر مدرن هم معنی «ابزار» در اعصار گذشته نیست. بلکه معنای وسیع تر و متفاوتی دارد. تکنولوژی امروزه در جایگاه همنشینی با انسان قرار گرفته و نیازهای مختلفی را پاسخ میدهد به نحوی که انسان مدرن وابستگی شدیدی به آن پیدا کرده است.

اما علت این وابستگی شدید چیست؟ علت آن روحیه و تفکری است که بشر را به سمت تکنولوژی سوق داد و آن چیزی جز « تسلط و تغلب بر طبیعت » به عنوان منبع انرژی نیست. وقتی که نگاه بشر به طبیعت نگاه منفعت طلبانه باشد، به نحوی که آن را به صورت منبع پایان ناپذیر انرژی ببیند، سعی بر استفاده ی هر چه بیش تر از آن دارد و این امر توسط تکنولوژی محقق می شود.

تکنولوژی یک نحو به ظهور رساندن آنچه در طبیعت مستور است، می باشد، اما به نحوی خاص که پیش از این سابقه نداشته است. چرا که وجود بشر به نحوی که پیش از این سابقه نداشته است، تغییر یافته. از آنجا که بشر فطرتی دارد که او را به سمت « کشف » سوق می دهد، لاجرم این « قوه ی به انکشاف رساندن » را باید به ظهور برساند و پاسخی برایش مهیا سازد. اما در تشخیص امر حقیقی ممکن است به خطا رود و بدین جهت به جای کشف حقایق عالم وجود، به کشف نیروها و انرژی های مستور در عالم طبیعت بپردازد که این خود نوعی کشف است اما پایین ترین و سطحی ترین نوع آن که حتی با روشی مناسب هم محقق نمی گردد. « انکشاف حاکم در تکنولوژی جدید، نوعی تعرض است، تعرضی که طبیعت را در برابر این انتظار بیجا قرار می دهد که تأمین کننده ی انرژی باشد تا بتوان انرژی را از آن حیث که انرژی است، از دل طبیعت استخراج و ذخیره کرد. اما مگر این امردر مورد آسیای بادی قدیم صادق نیست؟ خیر. پره های آن البته با باد می چرخند، آنها کاملا به امید وزش باد واگذاشته می شوند. ولی اسیای بادی انرژی جریان هوا را حبس نمی کند تا آن را ذخیره سازد. » 1

نسبت بشر جدید با تکنولوژی نسبت « سازنده با ابزار» نیست. بلکه نسبت « وجود و تجلی » است. تکنولوژی ظهور آن بعدی از وجود بشر جدید است که به همه چیز به عنوان ماده و منبع تصرف خود می نگرد. در این بینش، «خود» محور همه ی فعل و انفعالات است و «خود» است که در تکنولوژی ظهور می کند.

بنابراین، تکنولوژی در عالم انسان مدرن جایگاه ویژه ای دارد و این عالم ویژگی تکنولوژیک بودن را ذاتا داراست و نمی توان عالم بشر مدرن را بدون تکنولوژی تصور کرد. شاید به همین دلیل است که اکثر انسان ها در روزگار ما تصور می کنند که بعد از پشت سر گذاشتن قرون پیشین و عبور کردن از نحوه ی زندگی ساده ، زندگی ای به غیر از این نحو زندگی که اکنون موجود است، برای بشر غیرقابل تصور است و گمان بر این است که دنیای تکنولوژیک نهایت پیشرفت بشر است و بیش از این و به غیر از این، پیشرفتی برای بشر قابل تصور نیست. یعنی همه پیشرفت را در ترقی تکنولوژیک می دانند و نه چیز دیگر.

حتی بشر امروزی خود را با تکنولوژی تعریف می کند و دارا بودن نظم و تفکر تکنولوژیک را معیاری برای تشخیص درصد انسانیت در نظر می گیرند! انسان مدرن اساسا تکنولوژیک می اندیشد و خصوصیت عالم مدرن همین است. حتی اگر خود شخص نداند و در مورد تکنولوژی و تفکر تکنولوژیک چیزی نداند. اما او در فرهنگی تنفس می کند که لاجرم این گونه است و او را به سمت تکنولوژیک زیستن سوق میدهد.

 

1)      فلسفه تکنولوژی، مقاله پرسش از تکنولوژی ، مارتین هایدگر، ترجمه شاپور اعتماد. نشر مرکز ۱۳۸۹

 

                                                                                                                           فرزانه یزدانی